BARİYER YÖNTEMLER

Kondom (Prezervatif, Kılıf)
Erkeklerin kullandığı, penise kılıf şeklinde geçirilip spermlerin (erkek tohum hücreleri) vajinaya boşalmasını engelleyen mekanik bariyerdir.
Çok eski çağlardan beri çeşitli maddelerden yapılmış kondomlar kullanıldığı bildirilmektedir. Keten, hayvan bağırsağı vb bu amaçla kullanılmıştır. 18. yüzyılda kauçuktan yapılmaya başlanmıştır. Günümüzde kondomlar “lateks” denilen sentetik materyalden yapılmaktadır.
Uygun kullanıldığında koruyuculuk oranı yüksektir ve ve bu şekilde kullananlarda 1 yıl sonunda gebelik riski %3’tür. Ancak, çoğu zaman uygulama kuralları göz ardı edildiğinden tüm kullananlar için bu risk %14’e çıkar. Bazı kondomlara spermisit yani sperm öldürücü maddeler eklenir. Bunlarda koruyuculuk daha artar.
Dikkat edilmesi gerekenler
Ø Kondom, tek kullanımlıktır, birden fazla kez kullanılmamalıdır.
Ø Sadece gebelik için riskli günlerde değil her ilişkide kullanılmalıdır
Ø Kondom ilişkinin başından itibaren kullanılmalıdır. Kondomsuz ilişkiye başlanıp boşalma öncesi takılması istenmeyen gebelik riskini artırır.
Ø Boşalma sonrası penis küçülmeye başlamadan çıkarılmalıdır, kenarlarından sızabilir ve bazen kondom vajinada kalabilir.
Ø Bilinen lateks alerjisinde kullanılmamalıdır.
Ø Son kullanma tarihi geçmiş kondomlar kullanılmamalıdır.
Avantajları, Dezavantajları
En önemli ve diğer korunma yöntemlerinde bulunmayan avantajı enfeksiyonların, özellikle AİDS, HPV, Hepatit B gibi cinsel temasla bulaşan enfeksiyonların çiftlerin birbirine bulaştırmalarını engeller veya en azından riski azaltır.
Diğer avantajları, kolay bulunan ve ucuz bir yöntem olmasıdır. Özellikle, düzenli cinsel yaşamları olmayan çiftler için iyi bir yöntemdir. Ayrıca, birden fazla partneri olan ve cinsel temasla bulaşan hastalık riski taşıyan kadınlar için de uygundur.
Gebelik riski ve lateks alerjisi dışında hiç bir yan etkisi yoktur.
Erkekte duyarlılığı azaltması bir dezavantaj olabilir ancak erken boşalmaya faydası olabilir. Ayrıca, cinsel ilişki her zaman planlı olmayabileceğinden bulunulan ortamda kondoma ulaşmak mümkün olmayabilir. Cinsel ilişkinin bölünmesi rahatsızlık verici olabilir.
Diyafram
Kadınların kullandığı bariyer yöntemdir. Ülkemizde yaygınlaşmamıştır. Şapkaya benzer ve lateksten yapılır. Rahim ağzını kapatacak şekilde cinsel ilişki öncesi yerleştirilir. Bu şekilde spermlerin rahme ve tüplere geçişi engellenir. Üzerine spermisit (sperm öldürücü) sürülmesi etkinliğini artırır.
Takma ve çıkarma başlangıçta doktor gözetiminde yapılır, daha sonra hasta rahatlıkla kendi takıp çıkartabilir. İlişkiden en az 6 saat sonra çıkartılmalıdır. Birbirine yakın zamanlarda birden fazla ilişkide kullanılabilir.
Etkinliği kondoma benzer. Gonore ve klamidya gibi üst genital sistemi tutan cinsel temasla bulaşan hastalıkları engeller ama HPV ve hepatit riskini azaltmaz.
Kadın kondomu (kadın prezervatifi)
Kadın kondomu yine kadınların kullandığı bir bariyer yöntemdir. Ülkemizde de kısa bir süre önce “Femidom” ticari adı ile kullanıma sunulmuştur.
Yeni olduğu için ülkemizde henüz çok bilinmemektedir. Diyaframa benzer şekilde vajina içine yerleştirilen kese şeklinde bir materyaldir. İlişki öncesi vajinaya yerleştirilir. Yerleştirildikten sonra vajina duvarlarına yapışır. Birden fazla sefer kullanılmamalı yenisi takılmalıdır.
İç ve dış halkaları vardır. İç halkası rahim ağzının kapatır. Dışta kalan halkası vajina çevresini de koruduğundan cinsel temasla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruyuculuğu erkek kondomundan daha iyidir. Ancak, istenmeyen gebelik riski daha yüksektir. Bir yılın sonunda %25’lere varan oranda gebelik bildirilmiştir. Bu nedenle, daha çok erkeğin kondom kullanmak istemediği durumlarda tercih edilir.
Erkek kondomuna diğer avantajı da ilişkiden çok önce (8 saate kadar) takılabilmesidir. Bu şekilde cinsel ilişkide bölünme olmaz. Uygulamasının nispeten zor olması, pahalı olması, ilişki sırasında bazen rahatsızlık verebilmesi gibi dezavantajları kullanımını kısıtlar.
Spermisitler (Sperm öldürücüler)
Aslında direkt bir bariyer yöntem değildir. Ancak, vajinaya konulduğunda spermler üzerine öldürücü etki yaptıklarından spermlerin rahim ve tüplere geçmesi engellenir. Fitil, krem, jel gibi formları mevcuttur. İlişkiden 15-30 dakika önce uygulanır ve etkisi 1-2 saat sürer.
Güvenilirliği düşüktür. Korunma yöntemi olarak kullananlarda 1 yıl sonunda gebelik riski olağan kullanımda %26 gibi yüksek bir değerdedir. Bu nedenle, tek başına önerilmez ancak diyafram ve kondom gibi yöntemlerle birlikte kullanılması tercih edilmelidir.